Έξεις

Γλωσσική κατάποση

Είναι η «συνέχιση» της βρεφικής κατάποσης κατά την οποία η γλώσσα ακουμπάει στα μπροστινά δόντια.

Αιτίες:

1. Φραγμοί της ρινικής κοιλότητας και η αναγκαία αναπνοή από το στόμα.
2. Μακρογλωσσια, όταν ο όγκος της γλώσσας είναι μεγάλος
3. Στενά οδοντικά τόξα, τα οποία περιορίζουν τον ελεύθερο χώρο της στοματικής κοιλότητας και αναγκάζουν την γλώσσα να προωθείται προς τα εμπρός

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργείται χασμοδοντία στην περιοχή των προσθίων δοντιών καθώς κ στενή άνω γνάθο με υπερώα σε σχήμα V αντί του φυσιολογικού σχήματος U.

Αντιμετωπίζεται με θεραπεία από ΩΡΛ, λογοθεραπευτή και ορθοδοντικό.

Στοματική αναπνοή

Όταν κάποιος δυσκολεύεται να αναπνεύσει από τη μύτη, τότε αναπνέει αναγκαία από το στόμα και αυτό παρατηρείται σε ένα μεγάλο μέρος των ασθενών στα ορθοδοντικά ιατρεία.

Αίτια: (τα βασικότερα και πιο συνηθισμένα)

• Yπερτροφικές αδενοειδείς εκβλαστήσεις, τα γνωστά μας «κρεατάκια»
• Υπερτροφικές αμυγδαλές
• Άσθμα
• Αλλεργίες
• Ιγμορίτιδες
• Στραβό ρινικό διάφραγμα

Επιπτώσεις: (οι πιο συνηθισμένες)

• Mακρόστενο πρόσωπο
• Στενή και γωνιώδη υπερώα
  (ουρανίσκος σε σχήμα V αντί του σχήματος U)
• Γλωσσική κατάποση
  (η γλώσσα τοποθετείται στα πρόσθια δόντια κατά την κατάποση ακόμη και κατά τη διάρκεια της ομιλίας)
• Χασμοδοντία
• Αποκλίσεις στην ανάπτυξη των γνάθων και του υπόλοιπου σκελετού από τη φυσιολογική τους θέση
• Οδοντιατρικά και περιοδοντολογικά προβλήματα
• Διαταραχές στον ύπνο
• Άπνοια

Βρυγμός

Είναι το σφίξιμο ή το τρίξιμο των δοντιών μεταξύ τους. Ανήκει στις παραλειτουργικές έξεις του στοματογναθικού συστήματος και επαναλαμβάνεται κατά τη διάρκεια της νύχτας χωρίς να ελέγχεται συνειδητά. Συχνά συνδέεται με διαταραχές του ύπνου όπως αποφρακτική άπνοια.

Το σφίξιμο των δοντιών συμβαίνει συχνά και κατά τη διάρκεια της ημέρας σε περιόδους έντονης κόπωσης ή πνευματικής εργασίας, οπότε και γίνεται πιο εύκολα αντιληπτό.

Στις μέρες μας ο βρυγμός παρουσιάζεται σε συχνότητα 90% – κυρίως σε περιόδους αυξημένων επιπέδων στρες, ενώ υποχωρεί όταν το άτομο ηρεμεί. Ο ασθενής συνήθως δεν έχει γνώση του προβλήματός του, καθώς ο ήχος που παράγει εντοπίζεται μόνο σε μικρό ποσοστό ασθενών – περίπου 20%.

Αίτια:

Συνδέεται συνήθως:

• Με αυξημένα επίπεδα του στρες
• Με τον τρόπο ζωής
• Με τη συναισθηματική φόρτιση (θυμό, θλίψη)
• Με έντονη αθλητική δραστηριότητα
• Με σπάνιες παθήσεις του νευρομυικού συστήματος όπως επιληψία, νόσος του Parkinson, άνοια κλπ.
• Με την κακή σύγκλειση και τις πρόωρες επαφές των δοντιών
• Με το κάπνισμα, την καφεΐνη, την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
• Με κατάχρηση ουσιών
• Με μακροχρόνιες θεραπείες με αντικαταθλιπτικά φάρμακα
• Με τις διαταραχές του ύπνου (ροχαλητό, υπνική άπνοια)

Συμπτώματα:

Εκτός από τον ίδιον τον ασθενή – ή τα άτομα που κοιμούνται μαζί του – ο βρυγμός γίνεται εύκολα αντιληπτός από τον οδοντίατρο στην κλινική εξέταση κατά την οποία παρατηρούνται:

• Αποτριβές των κοπτικών και μασητικών επιφανειών των δοντιών με αποτέλεσμα τη φθορά του σμάλτου, την αποκάλυψη της οδοντίνης και την εμφάνιση οδοντικής ευαισθησίας
• Διάβρωση στην περιοχή του αυχένα των δοντιών
• Ρωγμές ή ακόμα και μικροκατάγματα στα δόντια
• Έντονες ευαισθησίες στα δόντια
• Κατάγματα των προσθετικών αποκαταστάσεων ή των σφραγισμάτων
• Κινητικότητα των δοντιών και επιτάχυνση της εξέλιξης υπάρχουσας περιοδοντικής νόσου
• Υποχώρηση και φλεγμονή των ούλων
• Πόνος κατά την ψηλάφηση των μυών του στόματος και του αυχένα

Θεραπεία:

Η συνήθεια του βρυγμού είναι έντονη και επίμονη. Εάν δεν αντιμετωπιστεί μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες στην κροταφογναθική άρθρωση, στα δόντια και στους ιστούς.

Η πρώτη και σημαντικότερη θεραπευτική προσέγγιση γίνεται με την εφαρμογή ενδοστοματικού νάρθηκα βρυγμού από σκληρή ακρυλική ρητίνη στην επάνω ή την κάτω γνάθο.
Η ρητίνη καλύπτει τις μασητικές επιφάνειες των δοντιών, ο οδοντίατρος παίρνει αποτυπώματα και ο οδοντοτεχνίτης κατασκευάζει τον νάρθηκα, ο οποίος ρυθμίζεται ανά τακτά διαστήματα από τον οδοντίατρο. Ο ασθενής τον φοράει κατά τη διάρκεια του ύπνου, αλλά σε σοβαρές περιπτώσεις ο νάρθηκας μπορεί να φορεθεί και κατά την διάρκεια της ημέρας.

Η αποτελεσματικότητα της θεραπείας αγγίζει το 70%. Ο νάρθηκας απορροφά τις πιέσεις ώστε να μην μεταφέρονται στην κροταφογναθική άρθρωση, προστατεύοντας έτσι τα δόντια από την αποτριβή και χαλαρώνοντας τους μύες του προσώπου. Ο νάρθηκας θα πρέπει να χρησιμοποιείται για όσο διάστημα παρατηρούνται τα συμπτώματα του βρυγμού.

Παράλληλα θα πρέπει να διερευνηθεί η σύγκλιση των δοντιών και να αποκατασταθεί με την παρέμβαση ορθοδοντικής θεραπείας, ακόμη κι αν χρειαστεί να αφαιρεθούν οι τυχόν πρόωρες επαφές στα δόντια.

Σε οξείες περιπτώσεις ενδείκνυται – σε πρώτη φάση – φαρμακευτική αγωγή με μυοχαλαρωτικά, αντιφλεγμονώδη, παυσίπονα, αγχολυτικά ή αντικαταθλιπτικά.
Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί χειρουργική αποκατάσταση αρθροσκοπικά ή με ανοιχτή επέμβαση.

Άλλες θεραπείες

• Έκχυση ενέσιμων διαλυμάτων απευθείας στην άρθρωση
• Θεραπεία με υπέρηχους
• Ψυχρά επιθέματα (πάγος) τα οποία περιορίζουν την φλεγμονή τα πρώτα 24ωρα μετά από τραυματισμό
• Θερμά επιθέματα 10 λεπτά πριν τις προτεινόμενες ασκήσεις και 5 λεπτά μετά
• Αποφυγή ακραίων κινήσεων της γνάθου (χασμουρητό, φτάρνισμα, τραγούδι)
• Αποφυγή έξεων όπως το να δαγκώνει ο ασθενής το κάτω χείλος, να τρώει τα νύχια κλπ.
• Μαλακή διατροφή (γιαούρτι, σούπες, ψάρι, μαγειρεμένα λαχανικά, όσπρια και φρούτα)

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΚΡΟΤΑΦΟΓΝΑΘΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ

(και για τη βελτίωση της κινητικότητας/διάνοιξη του στόματος):

1) Άφησε τον εαυτό σου ελεύθερο, ρίξε χαμηλά τους ώμους και τοποθέτησε απαλά την κορυφή της γλώσσας ψηλά στον ουρανίσκο, πίσω από τα πάνω μπροστινά δόντια, φροντίζοντας να μην εφάπτονται.

2) Άφησε τον εαυτό σου ελεύθερο και πρόφερε τον ήχο ΕΜ!, φροντίζοντας να μην εφάπτονται τα δόντια.

3) Κάνε jogging, δηλαδή κούνα το σαγόνι σου πάνω – κάτω με ελαφρές κινήσεις και το ίδιο αριστερά – δεξιά, χωρίς να εφάπτονται τα δόντια.

4) Άνοιξε και κλείσε το στόμα. Τοποθέτησε τη γλώσσα σου ψηλά στον ουρανίσκο και το ένα δάχτυλο μπροστά από το αυτί σου, εκεί που νοιώθεις την κροταφογναθική σου άρθρωση. Τοποθέτησε το δείκτη του άλλου χεριού στο πηγούνι σου. Κάνε μικρές κινήσεις, άνοιγμα- κλείσιμο του στόματος, με μικρή αντίσταση χωρίς πόνο. Στη συνέχεια κάνε το ίδιο, αλλά αυτή τη φορά άνοιξε το στόμα σου όσο περισσότερο μπορείς και κλείσε το πάλι. Μετά φέρε το σαγόνι σου όσο πιο μπροστά μπορείς και μετά προς στα πίσω. Επανέλαβε τις ίδιες κινήσεις αριστερά – δεξιά. Επανέλαβε αυτές τις ασκήσεις για να συμπληρώσεις ένα σετ τουλάχιστον 2 και έως 6 φορές την ημέρα, χωρίς πόνο.

5) Ανοιγόκλεισε το στόμα και σπρώξε προς τα πλάγια με αντίσταση – πχ. με κλειστή τη γροθιά, εφαρμοσμένη στη βάση του σαγονιού, άνοιξε το στόμα, με τον αντίχειρα εφαρμοσμένο μπροστά στο σαγόνι κατά την κίνηση της γνάθου αριστερά – δεξιά. Στο τελικό σημείο κάθε άσκησης, κράτα το σαγόνι σου στη θέση αυτή για κάποια δευτερόλεπτα. Αν σε βολεύει καλύτερα, χρησιμοποίησε μόνο τους δείκτες ή τους αντίχειρες ή δύο δάχτυλα από κάθε χέρι, προκειμένου να εμποδίσεις  την κίνηση και να δημιουργήσεις αντίσταση.

6) Πλέξε τα δάχτυλα των χεριών στον αυχένα, ίσιωσε τον κορμό, προβάλλοντας το στήθος σου και λύγισε το κεφάλι προς τα κάτω και πάλι πίσω, σα να θέλεις να σχηματίσεις προγούλι κάτω από το σαγόνι. Μείνε για 3 δευτερόλεπτα στην κάθε θέση. Επανέλαβε 10 φορές.

7) Πίεσε το σαγόνι σου με το δείκτη και τον αντίχειρα από κάθε χέρι, κράτα αντίσταση και καθώς εφαρμόζεις ελαφριά πίεση με τα δάκτυλα, κλείσε το στόμα. Αυτή η άσκηση θα σε βοηθήσει να ενδυναμώσεις τους μασητήριους μύες.

8) Άνοιξε το στόμα και βάλε τις άκρες των δακτύλων στην κοπτική επιφάνεια των μπροστινών δοντιών. Πίεσε τα δάχτυλα προς τα κάτω και συγχρόνως προσπάθησε να κλείσεις το στόμα, κρατώντας αντίσταση με τα χέρια. Συνέχισε την προσπάθεια για 3 με 6 δευτερόλεπτα.

9) Άνοιξε το στόμα πιο πολύ. Στη συνέχεια τέντωσέ το περισσότερο, σπρώχνοντας τα δάχτυλα που είναι τοποθετημένα στα μπροστινά δόντια, πάνω και κάτω αντίστοιχα. Εάν υπάρχει τρισμός (πολύ μειωμένη διάνοιξη) τότε αντί για τα δάχτυλα, τοποθέτησε όσες ξύλινες σπάθες μπορείς (αυτές που χρησιμοποιούν οι παιδίατροι για να εξετάσουν το λαιμό των παιδιών – υπάρχουν στα φαρμακεία) ανάμεσα στα δόντια και στη συνέχεια κάθε μέρα, καθώς βελτιώνεσαι, προσπάθησε να βάζεις ακόμα μία και να επαναλάβεις τις ασκήσεις.

10) Τοποθέτησε τη γλώσσα σου πάνω στον ουρανίσκο και όσο μπορείς πίσω και ανοιγόκλεισε αργά και σταθερά το στόμα σου. Έλεγξε στον καθρέφτη εάν, όταν ανοίγεις το στόμα, η κάτω γνάθος κινείται κατακόρυφα, χωρίς δηλαδή να αποκλίνει δεξιά – αριστερά. Κάνε τον ίδιο έλεγχο όταν κινείς τη γνάθο προς τα εμπρός.

11) Βάλε ανάμεσα στα δόντια σου ένα ξυλάκι πάχους μισού εκατοστού ή 4 ξύλινες σπάθες και δαγκώνοντας απαλά ώστε να μην κλείνει το στόμα, μετακίνησε τη γνάθο σου δεξιά – αριστερά. Καθώς με την πάροδο του χρόνου η κίνηση γίνεται πιο εύκολα και μεγαλύτερη – πάντα χωρίς πόνο – μπορείς να αυξήσεις το πάχος του αντικειμένου που δαγκώνεις (προσθέτοντας σιγά-σιγά περισσότερες σπάθες). Στη συνέχεια κάνε το ίδιο, αλλά με την κίνηση προς τα εμπρός.

Γενικά να αποφεύγεις τις ασκήσεις που προκαλούν πόνο. Τελειώνοντας, εάν έχεις χρόνο, ξεκουράσου ανάσκελα 5 έως 25 λεπτά. Χαλάρωσε και άφησε τη γνάθο σου ελεύθερη, τονίζοντας τον ήχο ΕΜΜΜΜ!!!